Ηρακλής Λαμπαδαρίου: Ο αεικίνητος φιλόλογος της Σαΐτας

Συνέντευξη του δημιουργού των Εκδόσεων Σαΐτα, Ηρακλή Λαμπαδαρίου στη δημοσιογράφο Ιωάννα Π. Κουμπαρέλη, Παρασκευή, 14 Φεβρουαρίου 2014.

Άνεργος εκδότης ή, αλλιώς, εργαζόμενος μη αμειβόμενος. Παρ' όλα αυτά άκρως δημιουργικός. Ο Ηρακλής Λαμπαδαρίου είναι μόλις 26 ετών και ο εκδοτικός του οίκος μετρά ήδη 80 τίτλους βιβλίων. Ο ίδιος τοποθετεί τον εαυτό του αυστηρά μέσα στα πλαίσια του επιστημονικού του πεδίου. «Φιλόλογος είμαι» λέει με ένα αφοπλιστικό χαμόγελο.

Η Σαΐτα δημιουργήθηκε το 2012 ως ψηφιακός, μη εμπορικός εκδοτικός οίκος, για να λειτουργήσει σαν γέφυρα ελεύθερης διακίνησης πνευματικού προϊόντος. Στηρίζεται αποκλειστικά σε εθελοντές και κανένας δεν χρεώνεται με τα έξοδα έκδοσης του έργου του.

Τα πολύχρωμα φτερά της, όπως λέει ο ίδιος ο Ηρακλής Λαμπαδαρίου, σχεδιάστηκαν για να συμβάλουν προς την ουσιαστική στήριξη του οράματος της ελεύθερης διακίνησης λογοτεχνικών έργων, αυξάνοντας παράλληλα και τις ευκαιρίες εύρεσης αμειβόμενης εργασίας για όσους θα συνεισέφεραν εθελοντικά γι' αυτόν τον σκοπό.

Ήδη χιλιάδες χρήστες του Διαδικτύου έχουν κατεβάσει τα «σαϊτοβιβλία» που διατίθενται στο κοινό εντελώς δωρεάν. Αυτήν τη στιγμή στα «ράφια» της Σαΐτας φιλοξενούνται 67 τίτλοι στα ελληνικά, 12 στα αγγλικά και ένας στα ιταλικά. Μεταξύ αυτών και τα βιβλία του Ηρακλή Λαμπαδαρίου «Τάξη Δημιουργική με Φαντασία αρκετή» (2012), «Ο μαγικός σελιδοδείκτης» (2012) και «Χαιρετίσματα & ευχές» (2013), το συλλογικό «Ένα ταξίδι... αλλιώς» (2013) και «Τα 10 δικαιώματα του (μικρού) επισκέπτη ενός Μουσείου» (2014), το οποίο απελευθερώθηκε πριν από λίγες ημέρες.

Ο Ηρακλής γεννήθηκε στην Κατερίνη και μεγάλωσε στην Καβάλα. Ασχολείται με τον εθελοντισμό από την ηλικία των 10 ετών, διοργανώνοντας ή συμμετέχοντας σε συλλογικές δράσεις. Σπούδασε κλασική φιλολογία στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης στην Κομοτηνή, μιλάει αγγλικά, γαλλικά και ισπανικά, ενώ μαθαίνει σλοβάκικα, κινέζικα και ρώσικα.

Η ιδέα για το ελεύθερο ταξίδι βιβλίων προέκυψε ξαφνικά ή την επεξεργαζόσασταν στο μυαλό σας αρκετό καιρό;

Η ιδέα της ανοικτής Λογοτεχνίας προϋπήρχε στο μυαλό μου και κάποια στιγμή οι συνθήκες οδήγησαν στη δημιουργία της Σαΐτας. Τα πολύχρωμα φτερά της σχεδιάστηκαν ακριβώς για να εκφράσουν την ελευθερία που πρέπει να διέπει τη διακίνηση του λογοτεχνικού έργου. Παράλληλα ήθελα να προσφέρω μια πιο ευρεία πλατφόρμα φιλοξενίας της καλλιτεχνικής έκφρασης νέων δημιουργών, μετάφρασης των κειμένων στα Αγγλικά και αύξησης των ευκαιριών εύρεσης αμειβόμενης εργασίας μέσω του εθελοντισμού.

Ασχολείστε από παιδί με τον εθελοντισμό, τον οποίο εφαρμόσατε και στη λειτουργία της Σαΐτας. Ουδείς πληρώνει, ουδείς πληρώνεται. Μπορεί να λειτουργήσει επ' αόριστον αυτό το μη κερδοσκοπικό μοντέλο;

Η Σαΐτα δημιουργήθηκε ακριβώς για να εξαλείψει τα εμπόδια που βάζει το κράτος σε κάθε επιχειρηματική κίνηση στραγγαλίζοντας τη δημιουργικότητα. Αν υπήρχε περίπτωση να βγουν χρήματα, αυτά θα ήταν ελάχιστα και ίσα ίσα για να καλύψουν τους συνεργάτες. Ναι, θεωρώ ότι μπορεί να λειτουργήσει το μοντέλο, διότι πάντα θα βρίσκονται άνθρωποι που θα πιστεύουν σε αυτό που κάνουν και θα το κάνουν χωρίς χρήματα μέχρι να βρουν κάποια αμειβόμενη θέση εργασίας. Αλλά ακόμα και όταν τη βρουν, υπάρχουν ορισμένοι που θα συνεχίσουν να βοηθούν εθελοντικά, φυσικά σε μικρότερο βαθμό.

Η ομάδα σας αποτελείται από γραφίστες, επιμελητές, σκιτσογράφους κ.λπ. Έχουν γίνει προτάσεις έμμισθης εργασίας σε συνεργάτες σας έως τώρα;

Ναι και είμαστε πολύ χαρούμενοι γι’ αυτό! Μια εικονογράφος μετράει ήδη δύο συνεργασίες που προήλθαν από την εθελοντική της προσφορά στη Σαΐτα και μία συγγραφέας κατάφερε να βρει μια θέση εργασίας καθώς συνεκτιμήθηκαν για την επιλογή της οι γραπτές της ιστορίες που απελευθερώθηκαν από τη Σαΐτα.

Αν κάποιος θέλει να μπει στην ομάδα σας, μπορεί; Είστε ανοιχτοί σε νέες συνεργασίες;

Βεβαίως και είμαστε ανοικτοί σε νέες συνεργασίες. Ευελπιστούμε μάλιστα στη δυνατότητα απελευθέρωσης κι άλλων λογοτεχνικών ειδών με τη συνεπή στήριξη εθελοντών από κάθε μέρος της χώρας μας.

Μας εξηγείτε τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει κάποιος για να δει τα χειρόγραφά του να γίνονται ψηφιακό βιβλίο;

Η διαδικασία είναι πολύ απλή: συμπλήρωση και αποστολή της «Φόρμας αποστολής έργου» που υπάρχει στην ιστοσελίδα μας, αξιολόγηση του έργου, ενημέρωση του συγγραφέα. Σε περίπτωση θετικής αξιολόγησης: φιλολογική επιμέλεια και διορθώσεις του έργου, εικονογράφηση (εφόσον πρόκειται για παιδικό παραμύθι), σχεδιασμός εξωφύλλου, σελιδοποίηση, απελευθέρωση στον διαδικτυακό αέρα και προώθησή του κυρίως μέσω ηλεκτρονικών μηνυμάτων και εργαλείων του διαδικτύου.

Τα δικαιώματα παραμένουν στον συγγραφέα; Τι γίνεται με τη δυνατότητα έντυπης έκδοσης του ίδιου έργου στο μέλλον;

Πέρα από το ηθικό δικαίωμα, παραμένει στον συγγραφέα και το περιουσιακό δικαίωμα του έργου του. Δεν υπογράφει κανένα συμβόλαιο με τη Σαΐτα και είναι ελεύθερος οποτεδήποτε θελήσει να εκμεταλλευτεί εμπορικά το έργο του μέσω συνεργασίας με κάποιον εμπορικό εκδοτικό οίκο ή μέσω αυτοέκδοσης. Η σχέση με τη Σαΐτα για το ψηφιακό βιβλίο παραμένει ως έχει και το έντυπο βιβλίο είναι ένα καινούριο βιβλίο με μόνο κοινό το περιεχόμενο του έργου.

Ποιες είναι οι δράσεις σας στο πλαίσιο της προώθησης των ψηφιακών βιβλίων που απελευθερώνετε;

Η προώθηση είναι ένα από τα πιο σημαντικά σημεία στην πορεία ενός βιβλίου, είτε έντυπου είτε ψηφιακού. Καθώς δεν υπάρχει καμία χρηματοδότηση ή έσοδα από τη δραστηριότητά μας, εστιάζουμε περισσότερο στις δυνατότητες του διαδικτύου, κυρίως στο facebook και στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, προσπαθούμε να συμμετέχουμε σε ανοικτές εκδηλώσεις, υλοποιούμε εκπαιδευτικά προγράμματα με μαθητές είτε εξ αποστάσεως είτε διά ζώσης με επισκέψεις σε σχολεία.

Στα δύο χρόνια σαϊτοπτήσεων, υπήρξε βιβλίο που απέτυχε παταγωδώς στην αξιολόγηση του κοινού και, κατά κάποιον τρόπο, σας πρόδωσε;

Εμείς αφήνουμε τα βιβλία να πετάξουν ελεύθερα, με ίσες ευκαιρίες. Για κάθε ένα από αυτά υπάρχει ο αναγνώστης του που θα το αγαπήσει, θα το μοιραστεί, θα το κοινοποιήσει. Η εθελοντική και μη κερδοσκοπική δραστηριότητα της Σαΐτας είναι πέραν εμπορικών επιτυχιών.

Οι Έλληνες αγαπούν το δωρεάν αλλά δεν αγαπούν το διάβασμα. Ο συνδυασμός αυτών των δύο θα μπορούσε να λειτουργήσει ελκυστικά στην αλλαγή στάσης απέναντι στο βιβλίο;

Θεωρώ πως κάθε προσπάθεια σύνδεσης ενός θέματος με την τεχνολογία λειτουργεί θετικά ως προς την προσέλκυση του ενδιαφέροντος κυρίως των νέων. Δεν θα πρέπει να δούμε μόνο το «δωρεάν» αλλά και το περιεχόμενο αυτού που προσφέρεται χωρίς χρήματα. Αξίζει να προσπαθήσουμε για τη φιλαναγνωσία και να εξετάζουμε καινούριους τρόπους προσέγγισης αναγνωστών, σταθερών και όχι εφήμερων.

Οι προσπάθειες που κάνετε για την προώθηση της φιλαναγνωσίας συναντούν πάντοτε ευήκοα ώτα;

Δυστυχώς όχι πάντα. Για παράδειγμα έκανα πρόταση στους Onirama, μέσω της εταιρείας που τους μανατζάρει, να γίνει το τραγούδι τους «Επαναστάτης» (Θέλω να πετάξω) το επίσημο τραγούδι της Σαΐτας. Δεν έχω πάρει απάντηση. Επίσης έχω προσεγγίσει εταιρείες δημητριακών και σοκολατοβιομηχανίες για να βάλουν στις συσκευασίες από ένα Μαγικό Σελιδοδεικτάκι στη λογική της αμοιβαίας προβολής. Ούτε από εκεί πήρα απάντηση. Απευθύνθηκα και σε ελληνικές ακτοπλοϊκές και αεροπορικές εταιρείες για να βάλουν σε φυλλάδιά τους κάποια στοιχεία για τη Σαΐτα, ότι καθένας μπορεί να κατεβάσει και να διαβάσει δωρεάν βιβλία κ.λπ. Πήρα απάντηση μόνο από μία ακτοπλοϊκή, το Δ.Σ. της οποίας αν και βρήκε καλή την ιδέα, εν τέλει την απέρριψε. Παρ' όλα αυτά συνεχίζουμε να επεξεργαζόμαστε νέους τρόπους προώθησης και έχουμε πολλές ιδέες στα σκαριά.

Έχετε εργαστεί ως φιλόλογος;

Ναι, παραδίδοντας μαθήματα Ελληνικών σε αλλοδαπούς στο Κέντρο Ευρωπαϊκής Πληροφόρησης Κομοτηνής αλλά και ως δάσκαλος στη Σλοβακία για τρεισήμισι μήνες με ευρωπαϊκό πρόγραμμα. Έχω δουλέψει και ως ναυαγοσώστης, σερβιτόρος, έχω μοιράσει φυλλάδια, έχω κάνει πολλές δουλειές.

Πολλοί συνομήλικοί σας έχουν στραφεί στο εξωτερικό προς αναζήτηση εργασίας. Εσείς θα φεύγατε από την Ελλάδα;

Πρακτικά θα μπορούσα να το κάνω. Έχω δομήσει τη Σαΐτα έτσι που μπορώ να τη χειριστώ από οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο. Αναζητώ δουλειά στο εξωτερικό, δεν θα ήθελα να φύγω από τη χώρα μου, αλλά τα πράγματα εδώ είναι πολύ δύσκολα. Ειδικά για έναν φιλόλογο της κλασικής φιλολογίας.

Τι εννοείτε;

Πρώτον, ενώ το ίδιο το κράτος έρχεται και σου λέει ότι μπορείς να διδάξεις Ελληνικά, Αρχαία και Λατινικά σε ανηλίκους, το ίδιο το κράτος σου λέει ότι για να διδάξεις τα ίδια μαθήματα σε ενηλίκους, π.χ. σε ένα φροντιστήριο ή στα προγράμματα εκπαίδευσης μεταναστών, χρειάζεσαι πιστοποίηση από τον ΕΟΠΠΕΠ. Και αυτό γίνεται μόνο κατόπιν προκηρύξεων, που τελευταία έχουν παγώσει. Προσωπικά περιμένω ενάμιση χρόνο. Δεύτερον, υπάρχει και το εξής παράδοξο. Όλοι οι απόφοιτοι των Τμημάτων της Φιλοσοφικής θεωρούμαστε φιλόλογοι (ΠΕ02) παρότι μόνο εμείς της κλασικής φιλολογίας έχουμε εξειδικευμένο πρόγραμμα σπουδών. Από την άλλη αν θέλουμε να δουλέψουμε εμείς ως ξεναγοί, επάγγελμα που ανοίγει αρκετά το καλοκαίρι, το κράτος μας υποχρεώνει σε 2ετή φοίτηση στη σχολή ξεναγών, ενώ για τους αποφοίτους του ιστορικού-αρχαιολογικού αρκούν μόλις δύο μήνες παρακολούθησης.

Αν μπορούσατε να είστε σύμβουλος του υπουργού Παιδείας για μία ημέρα, τι θα προτείνατε για την αντιμετώπιση της ανεργίας στον κλάδο σας;

Άμεση μείωση του αριθμού των εισακτέων σε φιλολογικές Σχολές και παρεμφερή Τμήματα, ώστε να κλείνουν οι θέσεις στην αγορά εργασίας. Άμεση σύνδεση αυτών των Τμημάτων με το πρακτικό τους κομμάτι, όπως υποχρεωτική απασχόληση φοιτητών από εκδοτικούς οίκους στον τομέα της επιμέλειας, ώστε οι νέοι φιλόλογοι να έχουν μια σχετική προϋπηρεσία στο ξεκίνημά τους. Επίσης το κράτος θα μπορούσε να προχωρήσει στην πρακτική άσκηση διάρκειας τουλάχιστον ενός έτους σε Δημόσια Σχολεία ως απαιτούμενο για την παραχώρηση του πτυχίου. Και φυσικά αυτή η άσκηση να αναγνωρίζεται ως προϋπηρεσία.

Δουλεύετε κάποιο καινούργιο πρότζεκτ τώρα;

Ναι, έχω ξεκινήσει τα Ζωντανά Εκπαιδευτικά Παιχνίδια από τον Αύγουστο του 2013. Ένα για την παλιά πόλη της Καβάλας, ένα για το Αρχαιολογικό Μουσείο της και, από σήμερα, ξεκινάει το τρίτο, για το Ναυτικό Μουσείο.

Στη λογική του εθελοντισμού φαντάζομαι κι αυτά...

Ναι βέβαια, δεν χρεώνεται κάποιος κάτι. Πρόκειται για παιχνίδια που έχουν σκοπό να απομακρύνουν τον μαθητή από τη σχολική αίθουσα, την οθόνη του υπολογιστή, τις εγκυκλοπαίδειες και τα ογκώδη βιβλία και να τον φέρουν εκεί όπου μπορεί να δει την Ιστορία και να μιλήσει γι' αυτή. Στην παλιά πόλη της Καβάλας, για παράδειγμα, το παιδί περιδιαβάζει στο κάστρο, στις καμάρες, στο φρούριο, στον φάρο ακούγοντας πληροφορίες γι' αυτά και ψάχνει να βρει διάφορα στοιχεία που του ζητάνε οι οδηγίες του παιχνιδιού. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο, το παιδί παίρνει γνώσεις από επιλεγμένα αντικείμενα - διότι είναι αδύνατον να τα δει όλα - αλλά και του δίδεται το ερέθισμα να συνεχίσει περαιτέρω την αναζήτηση για την εποχή που ασχολείται. Ουσιαστικά ψάχνει την απάντηση σε έναν γρίφο.

Μοιάζει με κυνήγι κρυμμένου θησαυρού...

Ακριβώς. Για το παιχνίδι στο Ναυτικό Μουσείο Καβάλας, π.χ., τα παιδιά καλούνται να βρουν ένα χρυσό νόμισμα που άφησε ένας πειρατής στο παλιό ναυπηγείο της πόλης μέσα από έξι νομίσματα. Παίρνουν τις οδηγίες και από τα εκθέματα προσπαθούν να συλλέξουν αριθμούς, γράμματα και να οδηγηθούν κάπου.

Αφορά αποκλειστικά μαθητές σχολείων;

Δυνατότητα συμμετοχής έχουν και μεμονωμένα άτομα, για παράδειγμα ένας τουρίστας που θέλει να δει αλλά και να μάθει για τα αξιοθέατα. Αυτό που λείπει είναι η προώθηση του παιχνιδιού από τους τοπικούς φορείς, με τους οποίους έχουμε ξεκινήσει επαφές, ώστε να γίνει ευρέως γνωστό και να συμπεριλαμβάνεται στο τουριστικό προΐόν. Σε επίπεδο σχολείων, πάντως, η ανταπόκριση είναι πολύ μεγάλη.

Πώς φαντάζεστε τη Σαΐτα σε 10 χρόνια από τώρα;

Με ακόμη περισσότερα είδη βιβλίων, με ακόμη περισσότερους εθελοντές συνεργάτες και με ακόμη περισσότερους αναγνώστες!

Ακολουθήστε την πολύχρωμη Σαΐτα των εκδόσεων του Ηρακλή Λαμπαδαρίου σε κάθε της προορισμό! Μάθετε πρώτοι μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ό,τι αφορά το ελεύθερο ταξίδι της στον χώρο της ανοικτής Λογοτεχνίας. Συμπληρώστε τη σχετική φόρμα στη διεύθυνση: http://eepurl.com/KOBvb 

[Η παραπάνω συνέντευξη δημοσιεύτηκε αρχικά εδώ]